สถานการณ์การกลับไปสู่การปลูกฝิ่นเพื่อการค้าของเกษตรกรในพื้นที่ด้อยโอกาสบนพื้นที่สูง โดยมีเงื่อนไขสนับสนุนหลายประการดังกล่าวข้างต้น ถือว่าเป็นอันตรายอย่างมากสำหรับประเทศ ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ทั้งในการก่อปัญหาด้านเศรษฐกิจ สังคม ความมั่นคงของประเทศและปัญหาการยอมรับของนานาชาติ รวมทั้งการปฏิบัติตามกฎบัตรอาเซียนว่าด้วยเขตปลอดยาเสพติดอาเซียน หรือแม้แต่การปฏิบัติตามนโยบายของคณะรัฐมนตรีที่แถลงไว้ต่อรัฐสภา เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2551 ปรากฏการณ์ดังกล่าวแสดงให้เห็นว่า วิธีปฏิบัติการด้วยระบบปกติของหน่วยงานภาครัฐในระดับพื้นที่เพียงอย่างเดียวและยกเลิกการพัฒนาเชิงบูรณการบนพื้นที่สูง น่าจะทำให้การป้องปราม การบังคับใช้กฎหมาย และการขจัดพื้นที่ปลูกฝิ่น รวมทั้งการลดปัญหาสารเสพติดของชาติไม่สามารถดำเนินการได้สำเร็จ การละเลยและปล่อยให้เกษตรปลูกฝิ่นได้แม้ในพื้นที่เล็กๆจะทำให้ปัญหารุนแรงมากขึ้นอย่างทวีคูณ และขยายตัวอย่างรวดเร็วและการแก้ไขปัญหาจะมีความยากลำบาก
เพื่อให้การแก้ไขปัญหามีความชัดเจน จำเป็นต้องจัดกระบวนการทำงานในเชิงบูรณาการที่ครอบคลุมทั้งการพัฒนาสังคมและชุมชน และการบังคับใช้กฎหมาย โดยการพัฒนาตามแนวทางของโครงการหลวงที่ดำเนินงานพัฒนาพื้นที่สูงโดยอาศัยฐานความรู้ที่เหมาะสม ควบคู่กับการเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน และการฟื้นฟูและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ที่ขับเคลื่อนด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของหน่วยงานและชุมชนท้องถิ่น เพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน
พื้นที่ดำเนินงานส่วนใหญ่เป็นพื้นที่สูงเขตภูเขาของภาคเหนือ ประกอบด้วยพื้นที่ 15 ตำบล ตั้งอยู่ใน 7อำเภอ ของ 3 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดเชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน และตาก ซึ่งมีพื้นที่ปลูกฝิ่นและจำนวนประชากรรวมทั้งชนเผ่า ดังแสดงในตารางที่ 2 ซึ่งโดยทั่วไปจัดเป็นหมู่บ้านในพื้นที่ทุรกันดารมาก การเข้าถึงพื้นที่กระทำได้ค่อนข้างยาก ถึงยากมาก และเส้นทางเชื่อมต่อระหว่างหมู่บ้านเป้าหมายจะต้องเดินทางข้ามจากสันเขาสู่สันเขาเป็นส่วนใหญ่ มีพื้นที่เป้าหมาย ดังนี้
|
จังหวัด |
จำนวน |
จำนวนประชากร |
ชนเผ่า |
||||
|
อำเภอ |
ตำบล |
จำนวนหมู่บ้าน/หย่อมบ้าน |
พื้นที่ปลูกฝิ่น |
||||
|
ครัวเรือน |
คน |
||||||
|
อมก๋อย |
(1) นาเกียน |
34 |
637.27 |
1,468 |
6,197 |
กะเหรี่ยง |
|
|
(2) แม่ตื่น |
19 |
435 |
2,724 |
กะเหรี่ยง |
|||
|
(3) ยางเปียง |
9 |
342 |
1,859 |
กะเหรี่ยง |
|||
|
(4) สบโขง |
12 |
525 |
2,496 |
กะเหรี่ยง |
|||
|
เชียงดาว |
(5) เชียงดาว |
3 |
172.25 |
65 |
307 |
ลีซอ |
|
|
(6) เมืองงาย |
1 |
10 |
72 |
ลีซอ |
|||
|
(7) เมืองคอง |
6 |
124 |
682 |
ลีซอ |
|||
|
(8) แม่นะ |
2 |
79 |
546 |
ม้งและลีซอ |
|||
|
แม่แตง |
(9) กึ้ดช้าง |
2 |
55.55 |
50 |
251 |
มูเซอ |
|
|
เวียงแหง |
(10) เมืองแหง |
3 |
34.60 |
158 |
955 |
มูเซอ |
|
|
ไชยปราการ |
(11) ศรีดงเย็น |
3 |
55.38 |
226 |
1,089 |
ลีซอ มูเซอ |
|
|
แม่ระมาด |
(12) แม่ตื่น |
13 |
94.90 |
538 |
2,859 |
กะเหรี่ยง |
|
|
แม่ฮ่องสอน |
ปาย |
(13) เมืองแปง |
5 |
44.56 |
130 |
1,238 |
ม้ง กะเหรี่ยงและลีซอ |
|
(14) แม่ฮี้ |
2 |
42 |
209 |
ลีซอ |
|||
|
(15) เวียงเหนือ |
1 |
40 |
199 |
ลีซอ |
|||
|
3 จังหวัด |
7 อำเภอ |
15 ตำบล |
115 |
1,094.51 |
4,210 |
21,563 |
4 ชนเผ่า |